Қызамық – лимфа түйіндерінің ісінуі және тері бөртпесімен сипатталатын жұқпалы вирустық инфекция.
Балаларда ауру өте жеңіл өткеніне қарамастан, оған қарсы вакцинация міндетті тізімге енгізілген. Айта кетерлігі қызамық жүкті әйелдер үшін (іштегі балаға) қауіпті.
Қызамық ауа тамшылары арқылы таралады: тығыз қарым-қатынас арқылы немесе науқас жақын жерде түшкірсе немесе жөтелсе жұғуы мүмкін.
Ауру әсіресе бөртпелер пайда болғаннан кейінгі алғашқы 5 күнде жұқпалы болады. Бірақ вирус бөртпе пайда болғанға дейін бір апта ішінде таралуы мүмкін: адам қызамықпен ауырғанын және айналасындағыларға жұқпалы екенін білмеуі мүмкін. Сондықтан аурудың алғашқы көріністерінен бір апта бұрын вирустың тасымалдаушысымен байланыста болған кез келген адамға диагноз туралы хабарлау маңызды.
Қызамықтың инкубациялық кезеңі 2-3 аптаға созылады. Бұл уақытта ауру өзін көрсетпейді, ал вирус лимфа түйіндерінде белсенді түрде көбейеді. Бөртпелер алдымен бетте пайда болады, содан кейін бүкіл денеге таралады. Бастапқы кезең
- лимфа түйіндерінің ұлғаюымен,
- температураның жоғарылауымен,
- мұрын-жұтқыншақ пен көздің шырышты қабығының қабынуымен сипатталады.
Ересектерде қызамық бірлескен ауырсынумен бірге жүруі мүмкін. Олар 10 күнге дейін созылуы мүмкін. Симптомдар жойылғаннан кейін адам 7 күнге дейін жұқпалы болып қалады.
Балаларда қызамық жұқпасы қолайлы өтеді, бірақ сирек жағдайларда тамақ ауруы, ортаңғы құлақтың қабынуы, фарингит немесе ларингит сияқты асқынулар пайда болуы мүмкін.
Кейбір жағдайларда буындарға әсер етуі мүмкін немесе артрит дамуы мүмкін, бұл температураның жоғарылауымен, ауырсынумен және ісінумен бірге жүреді. Қызамықтың ерекше ауыр асқынуларына энцефалиттер, менингиттер және менингоэнцефалиттер жатады.
Егер жүкті әйел қызамықпен ауыратын болса, онда туа біткен қызамық синдромы дамуы мүмкін, бұл дамып келе жатқан ұрық үшін ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін. Туылғанға дейін қызамық жұқтырған балалардың өсуінің бұзылуы, ақыл-ой кемістігі, жүрек және көз ақаулары, кереңдік, бауыр, көкбауыр және сүйек кемігінің ақауларының туындау қауіпі бар.
Егу күнтізбесіне сәйкес қызамыққа қарсы вакцина жасалады. Ол қызылшаға, эпидпаротитке қарсы вакцинамен бірге жүргізіледі. Науқасты оқшаулау, байланыста болған адамдарда аурудың алғашқы белгілерін анықтау жүргізіледі. Байланыста болған адамдар 3 апта бақылауда болады.